Çoğu dizüstü sabit disk sorunu iki ana sınıf altında toplanabilir: Isı kaynaklı olanlar ve fiziksel bozulmalar. Birincisi sınıf olan ısı kaynaklı sorunlardan kurtulmak pek mümkün değildir. Dizüstü bilgisayarlarımızda veri kayıplarını ve zararları en aza indirmek için bazı önlemler gerekmektedir.
Sabit Disklerinin Bozulma Nedenleri…Dizüstü bilgisayarlar için üretilen sabit diskler 7x24 çalışmak üzere tasarlanmazlar çoğunluğu günde yedi ya da sekiz saat çalışacakmış gibi düşünülür.
Yapılan araştırmalara göre bir disk ne kadar ısınırsa bozulma ihtimali de o kadar artıyor. Fujitsu tarafından yapılan bir çalışmanın sonucunu olarak vücut sıcaklığının biraz üstünde kalacak şekilde soğutulan 2.5" dizüstü sabit diski bozulmadan önce bir milyon saat çalışıyor. Diğer bir deyişle sürücü MTBF (mean time before failure - bozulmadan önce geçen ortalama zaman) değeri bir milyon oluyor. Günümüzde dizüstü sabit diskleri kendileri çok fazla ısı üretmeseler de bulundukları ortam işlemciye veya ekran kartı yongasına yakın olduğundan ciddi şekilde ısınabiliyorlar. Fujitsu'nun son dönemlerde yaptığı çalışmalar yüksek sıcaklıkların yarıiletkenler üzerinde "elektron göçüne" (electron migration) neden olduğunu gösteriyor, bu da rasgele hataların oluşmasına neden oluyor. Özellikle sabit disklerde kafa dediğimiz okuma yazma işlemini yapan bileşen sıcaklıktan en fazla etkileniyor.
Denetleyici kartların bozulmasına sıcaklığın yanında insan sakarlığı da neden olabilir. Son zamanlarda üretilen sürücülerin elektronik parçaları iç tarafa gelecek şekilde takılıyor. Bu durum fiziksel hatalara karşı koruma sağlasa da bir yandan da bu bileşenleri diskin en sıcak kısmına yakınlaştırmış oluyor.
Eski tip disklerde plakaları döndüren motorda bir çeşit yağ kullanılıyordu, uzun süre boyunca ısınıp soğuyan bu yağ en sonunda sakız kıvamına geliyordu. Yeni nesil disklerde böyle biri durum yok fakat hareketli parçalar yine sıkıntı çıkarabiliyor.
Dizüstü sabit diskleri darbelere karşı dayanıklı üretilirler fakat kafalar plaka üzerinde çalıştığı sırada gelen güçlü bir darbe kafanın plakaya çarparak verilerini yok etmesine neden olabilir. Bu durum diskin tamamen bozulmasına yol açmayabilir fakat uzun vadede etkisini gösterecektir.
Sabit diskler kötü dilimleri (sector) iyileriyle eşleme (map) özelliğine sahiptirler. Diskler üzerinde bir miktar iyi dilim yedek olarak bırakılır fakat bazen şu iki durumdan birisi gerçekleşebilir. Bütün iyi dilimler kullanılır ya da sürücünün dahili eşleme haritasında yer kalmaz. Dizüstü sabit diskleri yeniden eşlenebilir dilimleri bitmeden çok önce bozuluyorlar.
Alınabilecek Önlemler…Dizüstü bilgisayarınızın sabit diskinin bozulmasını önlemek için havalandırma deliğinin açık olduğundan emin olmak ve taşırken sert darbelerden kaçınmak gibi bazı temel önlemlerin dışında pek bir şey yapamazsınız. Fakat önerileri dikkate alarak zararı en aza indirebilirsiniz.
Düzenli Yedek Alın: Temel felsefeniz "yedek, yedek, yedek" olmalı. Bugünlerde yedekleme yapmak bu alana yönelik pek çok ürün sayesinde hiç olmadığı kadar kolay hale geldi. Ancak kullanıcıların çoğunluğunda benim dediğimi yap yaptığımı yapma durumu söz konusu. Kişisel bilgisayarının yedeğini belirli aralıklarla alan çok az sayıda kullanıcı vardır. Hele taşınabilir bilgisayarlar söz konusu olduğunda bu oran daha da azalır. Unutmayın verilerinizi bir diskten başka bir diske kopyalıyorsunuz. Bazı durumlarda yedek aldığınız disk daha önce bozulabilir. İşin iyi yanı iki diskin aynı anda bozulma ihtimali gerçekten çok düşüktür.
Çevrimdışı Klasörleri Kullanın: Eğer dizüstü bilgisayarın başına bir şey gelirse hemen gidip öteki bilgisayarımdan dosyalarınıza erişebilirsiniz. Çevrimdışı klasörler pek çok zaman hayat kurtarıcı olmuşlardır fakat bunun karşılığında biraz yavaş çalışırlar.
Daha İyi Sürücüler Seçin: Genellikle bir dizüstü bilgisayar aldığınızda içinde gelen sabit diskle çalışmayı tercih ederiz. Değiştirmek zorunda kalırsanız ortalama bozulma zamanı (MTBF) uzun olan sürücüleri satın almaya çalışın. Çoğu 2.5" sürücü serin çalışır fakat siz yine de aralarında en az ısı üreteni seçin.
RAID 1 kullanın: Eğer ileri seviye bir dizüstüne sahipseniz ve iki sürücü takabiliyorsanız RAID özelliğini etkinleştirin. RAID 1 kullandığınızda aynı veriyi depolayan iki diskiniz olur. Disklerden birinin başına bir şey gelirse yapmanız gereken sadece onu çıkarıp yenisi takmaktır. Hiç bir veri kaybı yaşamazsınız. RAID 1 kullanıldığında hiç başarım artışı olmaz gibi bir inanış vardır. Eğer iyi bir RAID sürücüsüne sahipseniz yazma konusunda bir artı sağlamasa da okuma işlemi iki diskten birden yapıldığı için başarım artışı sağlanır. Eksiler ise artan maliyet ve düşen depolama alanı şeklinde karşımıza çıkar. Fakat eğer verileriniz önemliyse RAID 1 en iyi yedekleme çözümüdür.
S.M.A.R.T.Sabit diskler neredeyse evrensel olan ve S.M.A.R.T. adı verilen bir izleme yönergesine sahiptirler. Bazı işlerin kötüye gitmesi durumda bu sistem bilgisayarı uyarır.
Aslında bu esnada genelde sabit diskinizin can çekişme sesleri duyuluyordur (kafa atma diye de bilinir). Ancak nedense bu tür uyarı iletilerinin okunabileceği yer olarak BIOS belirlenmiştir. Bu uyarıları sistemi yeniden başlatmadan görmezsiniz.
Dikey Kayıt (Perpendicular Recording): Daha Fazla Kapasite, Daha Fazla Risk!Riskli olduğunu kağıt yaprakları benzetmesiyle anlamaya çalışalım. Veriler normalde siyah ve beyaz renkteki (0 veya 1) kağıt yaprakları gibi depolanırlar. Eski yöntemde her bir yaprak, büyük yuvarlaklar oluşturacak şekilde uç uca eklenir. Kafa, verileri yukarıda gezinerek okur. Bu yöntemle veri depolama önemli ölçüde alan gerektirir.
Dikey kayıt söz konusu olduğunda yapraklar birer domino taşı gibi dikey olarak dizilirler. Okuma kafası sayfaların üstüne baktığında da renginin ne olduğunu anlayabilir. Bu yöntem sayesinde günün birinde insanlığın şimdiye kadar ürettiği bütün kitapları, resimleri, şarkıları tek bir disk üzerinde saklayabilir hale geleceğiz.
Bu açıdan bakıldığında yeni teknoloji çok güzel görünüyor fakat bir de verilerinizin domino taşları gibi yıkıldığının düşünün! Aynı alana daha fazla veri koyduğunuzda her hangi bir sorun olması durumunda kaybedeceğiniz şey de daha fazla olacaktır. Depolama alanından biraz ödün verme pahasına olsa bile bu teknolojinin güvenilirlik açısından biraz daha geliştirilmesi gerekiyor.
RAID Daha Fazla Yaygınlaşmalı…RAID teknolojisinin veri kayıplarına karşı kullanılabilecek en başarılı çözümlerinden birisi olduğunu biliyoruz. Ancak yine de dizüstü bilgisayarların %99'u tek sabit disk sürücü yuvasına sahip oluyorlar. Küçültme ve çoklu plaka gibi teknolojide sağlanan yenilikler sayesinde üreticiler sabit diskin içinde gelen RAID sistemine sahip ürünler geliştirebilirler.
Sonuç1. Sabit diskler sonsuza kadar çalışmak için üretilmemişlerdir.
2. Isı, sabit disk ölümlerinin birinci nedenidir, fiziksel zarar ikinci sırada gelir.
3. Sürücünün kapasitesi ne kadar fazla olursa sorun olduğunda kaybedeceğiniz veri de o kadar artar.
4. Düzenli yedekleme az sayıda insan tarafından yapılır ama aslında herkesin yapması gerekir!
5. Eğer ileri seviye dizüstünüz RAID 1 özelliğini destekliyorsa bunu kullanın.
6. Arada sırada diskinizin durumunu görmek için S.M.A.R.T. yazılımını çalıştırın.
7. 2.5" taşınabilir disk teknolojisinde hala geliştirilmesi gereken şeyler var.
23.03.07 21:55